ویکی‌خبر:رده‌بندی
 |
این صفحه یکی از شیوه‌نامه‌های ویکی‌خبر است و جزء رهنمودهای ویکی‌خبر شمرده می‌شود. مفاد و توصیه‌های این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای خبرنویسی/ویرایش است که بسیاری از ویرایشگران، با اصول بنیادی آنها موافق‌اند. با وجود اینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، این مفاد جزء سیاست‌ها نیست. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح‌کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید. |
این نوشتار، شیوه‌هایی را برای ساختن و سازماندهی رده‌ها ارایه می‌کند.
چرا باید خبرها را رده‌بندی کرد؟
ویرایشردهها به کاربران کمک می‌کنند که اطلاعات مورد نظرشان را پیدا کنند، حتی اگر ندانند که در آن زمینه اطلاعاتی در دانشنامه وجود دارد یا اینکه تحت چه عنوانی قرارگرفته است. هر صفحه‌ای در فضای نام خبر، می‌بایست حداقل در یک رده قرار داشته باشد. رده‌ها باید از میان موضوعات عمده‌ای برگزیده شوند که احتمال می‌رود برای خوانندهٔ خبر مفید باشند.
نام خبر: انفجار در مجتمع پتروشیمی خارک
ردهٔ مفید: رده:بلایا و حوادث
ردهٔ غیرمفید: رده:خبرهای خارک
برای این که متوجه شوید رده‌ای مفید است یا نه، این سوالات را بپرسید:
- آیا می‌شود یکی دو پاراگراف راجع به این رده توضیح داد؟
- اگر شما از رده به خبری وارد شدید، آیا متوجه می‌شوید که چرا این خبر در این رده قرار گرفته است؟ به عبارت دیگر، آیا در خبر راجع به ردهٔ مورد نظر بحثی شده است؟
اگر جواب به یکی از این سوالات (یا به هردو) منفی است، احتمالاً ردهٔ انتخابی مناسب نیست.
راه‌کارها
ویرایشبرخی از راه‌کارهای کلی
ویرایش- کاربرد عمدهٔ رده‌ها، تسهیل در گشت‌و‌گذار کاربران در بین خبرهای مشابه‌است. بنابراین برای ساختن رده‌ها و زیررده‌ها دقت کنید که یافتن خبرهای مشابه را آسان کنند.
- یک خبر اغلب در چند رده جای دارد. اما باید توجه کرد که رده‌بندی یک خبر در تعداد خیلی زیادی رده، باعث پایین آمدن کارایی رده‌ها می‌شود.
- معمولا نباید خبرها را به‌صورت همزمان هم در خود رده و هم در زیرردهٔ آن طبقه‌بندی نمود اما در ویکی‌خبر فارس باید مثلا از رده:آسیا شروع کرد و بعد به رده:ایران رسید و سپس رده‌های لازم را نیز اضافه کرد. به‌طور مثال انفجار در مجتمع پتروشیمی خارک که در رده:ایران طبقه‌بندی شده‌است، باید همزمان در رده:آسیا و همچنین رده:خارک نیز طبقه‌بندی شود و توجه داشته‌باشید که از دسته‌بندی‌ها نیز همچون رده:بلایا و حوادث نیز استفاده کنید. البته این قاعده استثنا نیز دارد که بعدا به آن اشاره خواهد شد.
- هنگام رده‌بندی خبرها ببینید که آیا خبرهای مشابه و همردیف خبر شما در آن رده وجود دارند یا نه.
- ممکن است یک خبر و یک رده دارای یک نام باشند. اما لزومی ندارد که حتما یک‌جور رده‌بندی شوند.
- گاهی پیش می‌آید که شما با توجه به شیوه‌هایی که توضیح داده شد، می‌خواهید خبری را از یک رده بردارید و آن را در دو یا چند زیررده قرار دهید، اما تمام زیررده‌های مورد نظر هنوز ساخته نشده‌اند. در این صورت شما می‌بایست زیررده‌های مورد نیاز را ایجاد نمایید. در غیر این صورت بهتر است خبر را از رده پاک نکنید.
- قواعد فوق انعطاف‌پذیرند و در مواقعی که راه حل دیگری وجود ندارد، می‌توان با دست بازتری از آنها استفاده کرد.
- رده‌ها پانویس ندارند. بنابراین در قرار دادن خبرها در رده‌ها باید دقت کرد. خبرها را فقط در صورتی مجازید در یک رده قرار دهید که یا تعلق خبر به رده مورد نظر بدیهی باشد و یا در خبر مدرکی در این مورد وجود داشته باشد.
رده‌ها درخت تشکیل نمی‌دهند
ویرایش
هر خبر یا رده ممکن است در یک، دو یا چند ردهٔ مختلف رده‌بندی شوند. به این ترتیب رده‌ها یک سلسله‌مراتب یا ساختار درختی تشکیل نمی‌دهند؛ بلکه چیزی شبیه به یک گراف جهت‌دار غیرمدور را ایجاد می‌کند.
از درست کردن دور یا حلقه اجتناب کنید
ویرایشیک حلقه یا دور یا سیکل بسته به این معنی است که یک رده، به واسطهٔ یک زیررده یا یک سلسله از زیررده‌ها، زیرردهٔ خودش شود. البته نرم‌افزار ویکی‌مدیا از بروز دور یا حلقه جلوگیری نمی‌کند ولی بهتر است از به‌وجود آمدن یک سیکل بسته اجتناب شود. وجود دور می‌تواند خواننده را گیج کند. این حلقه‌ها گاهی رشد می‌کنند و بزرگ می‌شوند.
چگونه یک خبر را در یک رده قرار دهیم؟
ویرایشقرار دادن یک خبر در یک رده بسیار آسان است؛ خبر را ویرایش کنید و آن را به رده پیوند دهید (عبارت [[رده:نام رده]] را تایپ کنید). پیوند مربوط به رده را در پایین صفحه و بعد از منابع قرار دهید. با این کار، در صفحهٔ مربوط به رده نیز نام خبره ظاهر می‌شود و لازم نیست که شما رده را ویرایش کنید. در صورتی که با نحوهٔ ویرایش یا ایجاد پیوند در ویکی‌خبر آشنا نیستید، به ویکی‌خبر:خودآموز (ویرایش) و ویکی‌خبر:خودآموز (پیوندهای ویکی‌خبر) مراجعه نمایید.
وقتی می‌خواهید خبری را به یک رده یا زیررده اضافه کنید باید دقت کنید که رده یا زیرردهٔ مناسب را انتخاب نمایید. خبری که دارید رده‌بندی می‌کنید ممکن است به جغرافیا، تاریخ، یک رشتهٔ دانشگاهی، آشپزی یا موضوع دیگری باشد. بنابراین بهتر است گشتی در بین رده‌های مختلف بزنید و زیررده‌های مختلف موجود را بررسی نمایید تا جایگاه مناسب را برای خبرهایتان پیدا کنید. حتی می‌توانید در خبرهای مشابه هم جستجو کنید و ببینید که در کدام رده‌ها قرار گرفته‌اند. همچنین در انتخاب زیررده‌ها نیز بهتر است تلاش کنید که رده یا زیررده‌ای را برگزینید که حتی‌الامکان تخصصی‌تر باشد. به‌طور مثال اگر می‌خواهید انفجار در مجتمع پتروشیمی خارک را رده‌بندی کنید، بهتر است آن را در رده:بلایا و حوادث قرار دهید و نه در رده:بلایا یا رده:حوادث آن هم به صورت مجزا.
چگونه یک ردهٔ جدید ایجاد کنیم؟
ویرایشایجاد یک ردهٔ جدید بسیار آسان است. این کار دقیقا مشابه قرار دادن یک خبر در رده‌ای است که وجود دارد؛ کافی است خبری را ویرایش کنید و در آن به رده‌ای که هنوز وجود ندارد پیوند ایجاد کنید (عبارت [[رده:نام رده جدید]] تایپ کنید). زمانی که تغییرات را ذخیره کردید، ردهٔ جدید خودبخود به‌وجود می‌آید.
قبل از ایجاد رده جستجو کنید
ویرایشقبل از ایجاد یک ردهٔ جدید جستجو کنید و ببینید که آیا این رده در حال حاضر وجود دارد یا نه. بهترین راه این است که پیوند رده را در خبرهایتان وارد کنید و گزینهٔ پیش‌نمایش را کلیک کنید. اگر نام رده با خط آبی در زیر خبر نمایان شد، آن خبر در حال حاضر وجود دارد. اما اگر قرمز بود، شما با ذخیرهٔ ویرایشتان یک ردهٔ جدید به وجود خواهید آورد. در این حالت شما می‌بایست در بین رده‌های موجود جستجو کنید و ببینید که آیا در حال حاضر ردهٔ مشابهی با عنوان یا املای وجود دارد یا نه. ممکن است ردهٔ مورد نظر شما با عنوان یا املای مشابهی وجود داشته باشد و شما با این کار مانع از درست شدن رده‌های هم‌معنا می‌شوید. همچنین می‌بایست دقت کنید که در نام رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید، نویسه‌های غیر استاندارد وجود نداشته باشد. (به ویکی‌خبر:شیوه‌نامه نگاه کنید.) همچنین می‌بایست دقت کنید از ي و ك عربی (ی و ک) در عنوان رده استفاده نکنید.
یکی از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه استفاده از امکان جستجو در ویکی‌خبر است. با استفاده از این امکان شما می‌توانید یک یا چند کلمهٔ کلیدی در عنوان رده را در بین رده‌ها جستجو کنید. برای این کار باید پس از ظاهر شدن صفحهٔ جستجو، عبارت «رده» را در زیر صفحهٔ جستجو علامت بزنید مجددا جستجو کنید. (ویکی‌خبر به‌طور پیش‌فرض فقط در بین خبرها جستجو را انجام می‌دهد.)
یکی دیگر از راه‌های جستجوی رده‌های مشابه رفتن به رده‌های کلی‌تر است. مثلا وقتی می‌خواهید رده‌ای در مورد ایران درست کنید، می‌توانید به رده:آسیا بروید و ببنید در بین زیررده‌های آن، رده‌ای مشابه رده‌ای که می‌خواهید ایجاد کنید وجود دارد یا نه.
زمانی که یک ردهٔ جدید درست کرده‌اید سعی کنید که به صفحهٔ رده بروید و توضیحی در مورد آن بنویسید. همچنین بهتر است ردهٔ جدید را در دست کم دو ردهٔ کلی‌تر رده‌بندی کنید. به‌طور مثال رده:شهرهای ایران را می‌توانید در ردهٔ رده:ایران رده‌بندی کنید. (توجه کنید که اگر مثلا یکی از این رده‌ها هم با رنگ قرمز نشان داده شود، شما مجددا یک ردهٔ جدید ایجاد کرده‌اید و می‌بایست قواعدی را که در بالا توضیح داده شد، یک بار دیگر در مورد این ردهٔ جدید به کار بگیرید.)
چگونه می‌توان رده‌ها را حذف کرد؟
ویرایشبا استفاده از الوی {{حذف سریع}} می‌توانید رده‌ها را حذف کنید.
ساماندهی رده‌ها
ویرایشردههای بزرگ
ویرایشاگر بیشتر از ۲۰۰ مدخل در یک رده وجود داشته باشد، کاربر فقط ۲۰۰ تای آنها را در صفحهٔ مانیتور خود می‌بیند و برای دیدن سایر مداخل ناچار است از گزینهٔ «۲۰۰تای بعدی» استفاده کند. برای راهبری ساده‌تر، یک جدول محتویات (TOC) اضافه کنید. این جدول‌ها با تایپ اضافه می‌شوند:
- {{فهرست رده}} : که یک جدول محتویات کامل اضافه می‌کند.
- {{CatAZ}} : که یک جدول محتویات بدون اعضا اضافه می‌کند. این فقط مخصوص رده‌هایی است که تمام اعضایش با حروف آغاز می‌شوند.
زمانی که یک رده شلوغ می‌شود، سعی کنید زیررده‌هایی درست کنید. شما با این کار خبرها را در رده‌هایی که معنی و کاربرد دارند، رده‌بندی می‌کنید و جستجوی خوانندگان آینده را تسهیل می‌نمایید.
گروه‌بندی رده‌ها
ویرایشسایر مسایل
ویرایشپیوند به رده‌ها
ویرایشبرای ایجاد پیوند به یک رده، بدون افزودن صفحه به رده، از نشانهٔ «:» در ابتدای عبارت استفاده می‌شود. بنابراین عبارت مورد نظر را می‌بایست به این شکل تایپ نمود: [[:رده:نام رده]]. اطلاعات بیشتر را در جادوی دونقطه ببینید.
تغییر مسیر رده‌ها
ویرایشالبته برای تغییر مسیر رده‌ها نیز (مانند سایر صفحات) می‌توان از فرمان #تغییرمسیر استفاده نمود. اما بهتر است از این فرمان استفاده نشود چون استفاده از این فرمان، مانع از قرار گرفتن صفحات جدید در رده نمی‌شود. بهتر است برای آگاه‌کردن دیگرکاربران، الگوی {{رده بهتر}} را به کار گیرید. برای نمونه اگر بخواهید رده:شهرستانهای ایران به رده رده:شهرهای ایران بکوچانید(منتقل کنید)، می‌توانید با به‌کاربردن این الگو به گونه {{نام رده|نام رده بهتر}} ، پیام زیر را در صفحه رده:شهرستانهای ایران، که می‌خواهید منتقل شود، بگذارید:
 |
این رده به ردهٔ شهرهای ایران منتقل شده‌است. این رده باید خالی باشد. صفحه‌هایی که اکنون در این رده هستند باید در ردهٔ شهرهای ایران قرار بگیرند. |
ترتیب خبرهای مربوط به یک رده
ویرایشهمانطور که گفته شد، خبرهایی که در یک رده قرار می‌گیرند، طبق حروف الفبا طبقه‌بندی می‌شوند. به‌طور مثال اگر در ردهٔ رده:ارومیه بخواهید خبر سانحه سقوط هواپیمای مسافربری در ارومیه را اضافه کنید، در زیر حرف «س» قرار می‌گیرد. حال برای اینکه آن را در زیر حرف «ه» قرار دهید، می‌توانید از علامت «|» استفاده نمایید. اگر در خبر سانحه سقوط هواپیمای مسافربری در ارومیه به جای عبارت [[رده:ارومیه]]، عبارت [[رده:ارومیه|ه ارومیه]] را تایپ کنید، این خبر در ردهٔ رده:ارومیه در زیر حرف «ه» قرار می‌گیرد. این روش علاوه بر رده‌بندی خبرها، در رده‌بندی مناطق (مثلا رده:شهرستانهای ایران) و رده‌بندی فهرست‌ها نیز کاربرد دارد.
| ||||||||||||||||||||||||||